Sümela Manastırı nerededir?

Sert kayalıklarda konumlanmış, halk arasında Meryem Ana adıyla anılan Sümela Manastırı ve tarihi hakkındaki her şey haberimizde…

Trabzon’un Maçka ilçesinde bulunan Sümela Manastırı tarihin en eski yapılarından biridir. Zigana dağı eteklerine kurulmuş yapının dibinden Meryem Ana (Panagia) deresi akmaktadır.

Kutsal Sümela Manastırı, ismini üzerinde kurulmuş olduğu dağın tarihteki ismi olan Mela’dan almıştır. Yunanca’da Stou mela, yani Mela’da anlamını taşımaktadır. Fakat bölgede halen daha konuşulmakta olan kökeni binlerce yıla dayanan Karadeniz’e özgü Rumca’da Sou-mela’dır.

Sümela ManastırıDağın zirvesinde kurulmuş olan bu muhteşem manastırda, tarihte çok önemli bir yer tutan, mucizeler yaptığına inanılan ve Hristiyanlar için son derece önemli ve kutsal sayılan “Panagia Soumela” ikonası muhafaza edilmiştir. Bu kutsal, görkemli ve mucizevi ikona İncil yazarlarından biri olan Aziz Luka tarafından çizilmiştir. Aziz Luka büyük bir doktor, tarihçi ve Panagia Soumela ikonası gibi çizmiş olduğu daha birçok ikonayla birlikte kilise tarihinde büyük bir ikonist olma ününe sahiptir. Yaygın bir inanışa ve birçok kaynağa göre, Aziz Luka bu ikonayı her gittiği yere beraberinde götürmüş ve Kutsal Meryem Ana onu bu nedenle mutlu kılıp, Aziz Luka’nın yaptığı her işi kutsamıştır.

Manastırın yapılışı ve yapımı hakkında efsaneler mevcuttur. İnanışa göre Atina’lı Barnabas ile Sophronios adlı iki rahip yapmıştır. Bu iki rahip rüyalarında Hz. İsa ve Hz. Meryem’i görmüş ve gördükleri yer Sümela’nın bulunduğu yerdir. Birbirinden habersiz olarak yola çıkan bu iki rahip birbirlerine gördüğü rüyayı anlatınca beraber manastırın temelini atmışlardır. Manastırın asıl adı Meryem Ana Manastırı’dır. Sümela ise bunun Rumca adıdır. Manastırın M.S 395 yıllarında tamamlandığı tahmin edilmektedir. Trabzon Rum İmparatoru III. Alexios döneminde yapılan bu eserin yapımına katkı vermiştir. Bu yüzden eserde kurucusunun III. Alexios olduğuna dair deliller de bulunmaktadır.

1461′de bölgenin Osmanlılar’ın eline geçmesiyle Sümela Manastırı, Osmanlı padişahları tarafından da son derece saygın ve kutsal bir yer olarak görülmüştür. Bununla birlikte manastırda yaşayan keşişler dini vecibelerini hiçbir baskı altında olmaksızın özgür bir şekilde sürdürmüşlerdir. Rivayete göre manastır birçok Osmanlı padişahı tarafından ziyaret edilip, büyük bir hassasiyetle koruma altına alınmıştır.

Fatih Sultan Mehmet burayı aldıktan sonra manastırın haklarına dokunmayacağına dair bir ferman yayınlamıştır. Yavuz Sultan Selim buraya iki büyük şamdan hediye etmiştir. Diğer zamanlardaki padişahlar da buraya dokunmamışlar ve çeşitli onarımlarla gelişmesini sağlamışlardır.

1923 senesindeki mübadelede manastırdaki din adamları göç etmek durumunda kalmışlardır. Yıllar sonra Atina’da Sümela Manastırı’na benzer inşa edilen bir kilise Sümela’dan götürülen ikonaya evsahipliği yapmaktadır.

Sümela ManastırıSümela Manastırı’na ulaşım

Manastıra ulaşım sırasında belirli bir yere kadar araçlarla ulaşım sağlanır. Daha sonra ormanın içinden bir patika izlenir. Uzun ve dar merdivenler çıkıldıktan sonra manastıra ulaşılır. Trabzon şehri için büyük turistik önem taşıyan Sümela Manastırı, her yıl binlerce kişi tarafından ziyaret edilmektedir. 2010 yılında özel bir izinle Meryem Ana’nın göğe yükselişi sebebiyle burada bir ayin yapılmıştır. Bu ayin 88 yıl aradan sonra yapılan ilk ayindir.

Yapı esas olarak ana kaya kilisesi, birkaç şapel, mutfak, öğrenci odaları, misafirhane, kütüphane ile kutsal ayazmadan oluşur. Bu yapılar topluluğu oldukça geniş bir alan üzerine yayılır. Manastırın girişinde su getirdiği anlaşılan büyük su kemeri yamaca yaslanmış durumdadır. Çok gözlü olan bu kemerin bugün büyük bir bölümü yıkılmıştır. Avlunun etrafındaki binalar içindeki dolaplar, hücreler, ocaklarda Türk sanatının etkileri de görülür.

Manastırın ana ünitesini meydana getiren kaya kilisesinin ve ona bitişik şapelin iç ve dış duvarlarını donatan freskler 18. yüzyılın başlarına tarihlenir. Bu fresklerde üç ayrı devirde yapılan üç tabaka görülebili