Ağaçların kök, gövde ve dallarında çeşitli halkalar meydana gelmektedir. Bu halkalar ağacın var olduğundan itibaren ağaçta yer alır ve daire şeklindedir. Ağaçta yer saha bu halkalar sayesinde ağacın yangına, çığa, şiddetli rüzgara veya böcek istilasına uğrayıp uğramadığı anlaşılabilmektedir. Bu halkalar yalnızca gerçekleşen olayları göstermez, hangi tarihte gerçekleştiğini de gösterir.
Daire biçimindeki halkalar, ağacın devamlı kaydını tutan bir bellek bu gibi düşünülebilir. Ağaçların enine kesitinde yer saha halkalar yardımı ile, ağaçların büyüme miktarları, ıslak, odun tipi, budanıp budanmadığı, yara alıp almadığı, çatlaklar, hayvanların vermiş olduğu zararlar, zararların kapatılma biçimleri, reçine kanalları bu gibi bilgiler çok fazla kesin bir şekilde elde edilebilmektedir.
Ağaçlarda oluşan halkalar, bağlı bulundukları mevsim şartlarıyla direk alakalıdır. Mevsimsel farklılıkların yer aldığı bölgelerde, büyüme sürekli değildir. Bu bölgelerdeki büyüme eylemi, ilkbaharda hızlı bir şekilde olurken, yaz mevsiminde bu sürat azalır. Böylece büyüme hızı farkı meydana gelir. Hızlı büyümede odun halkaları açık renkli oluşurken, yaz mevsiminde bu halkalar koyu renkli oluşmaktadır. Yani ağaçta bir açık, bir koyu renkli halka bulunmasının sebebi budur. Bu halkalara yıllık halkalar adı verilmekte ve bir yıllık büyümeyi ifade ederler. Yıllık halkaların sayısı ise, ağacın yaşını verir.
Yaşayan canlı haldeki ağacın yaşı da, bundan sonra belirlenebilmektedir. Bu belirleme işlemi, Artım Burgusu adı verilen bir alet vasıtası ile gerçekleşir. Bu alet daha aşırı, orman mühendislerinin işine yaramaktadır. Artım Burgusu ismi verilen alet, ağacın 1.30 m. yüksekliğinden gövdeye sokulur. Bu işlemin ardından, bir yaş halkası çubuğu alet yardımıyla dışarı çıkarılır. Bu çubuk, ağacın yıllık halkalarının çok basit ve rahat bir şekilde sayılmasına olanak sağlamakta. işlemin kısaca gerçekleşmesi bu şekildedir, ama işin daha çok sayıda teknik yanı bulunur. Dünya üzerinde yaşı sayılan en ihtiyar ağaç, Kaliforniya sahasında yetişmiş olan bir çam ağacıdır. Bu ağaç, tam 4900 yaşındadır. fakat bu ağaç, şu anda yaşamamaktadır.
Yıllık halkalar yardımı ile neler belirlenebilir?
Yıllık halkalar en fazla ağacın yaşını belirlemek amacıyla kullanılır. Bu halkalardan başka çok sayıda bilgi de elde edilebilmekte. Bunlar;
* Geçmişte yaşanmış iklim değişiklikleri,
* Arkeolojik kalıntıları tarihleme,
* ciddi orman yangınlarının tarihsel.
Bu tür bilgilerin elde edilebilmesi, tabiat olaylarının ağaçlara bir şekilde etki etmesi yoluyla olmakta. tabiat olaylarının ağaçlara etkileri, yıllık halkaların şekil değiştirmesine yol açar. Her olay, bu halkalara ayrıcalıklı şekillerde tesir eder ve bu etkiler bu bilgilerin elde edilmesini sağlar. Ağaçlar, yıllara göre değişen sıcaklık ve yağış değerlerinden yoğun şekilde etkilenmektedir. Bu değişimler, yıllık halkalardaki aralıkları değiştirir.
çığ olayların tarihlendirilmesi: çığ gibi tabiat olaylarında yuvarlanan kayalar, ağaçlara çarparak yara meydana getirir. çığ itibariyle oluşan yaralar, daha sonradan yıllık halkalarda izler bırakır. Ağaçta meydana gelen yara kapatılmaya çalışılır ve odun üretilir. Sonra yaradan alınan kama şeklindeki bir kesitten alınan halkalar sayılarak, çığın meydana geldiği tarih belirlenir.
Volkanik olayların tarihlendirilmesi: Volkanik patlamalar sonucunda akan lavlar ağaçların kömürleşmesine neden olabilmekte. Bu olayda, ağaç gövdelerindeki yıllık halkalarda dar kesitler meydana gelir. Bu dar halkalar, volkan patlamalarının kanıtı şekilde değerlendirilir.
Depremlerin tarihlendirilmesi: Ağaç halkalarından zerzele ve tarihlerinin belirlenmesi epey bir güç ve güçtür. Bunu uygulamak için, zerzele bölgesinde yer alan ağaçların incelenmesi gerekir. Depremler, yıllık halkalarında çok birden daralmalar meydana getirmektedir. Bu daralmanın nedeni ise deprem esnasında oluşan hidrolojik olaylardır.
Arkeolojik tarihlendirme: Bu işlem, bazı arkeolojik yapıların tarihlendirilmesinde kullanılan bir işlemdir. Anadolu’da antik ve tarihsel kentlerde epey bir kullanılmaktadır. Bu tür belirlemeler ekseriyetle kesilmiş ağaçlar vasıtası ile olmakta. lakin, ağaçlar kesilmeden de ağaç halkalarından bilgiler elde edilebilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder