Kandil ne demektir? Neden kutlanır?

Bu gecelerde eskiden kentlerde cami, mescit ve bu gibi yerler kandillerle (içinde fitille yağın yakıldığı; aydınlatmada kullanılan bir alet) donatılırdı. Bu sebepten ismi kandil şekilde anılmaktadır. Günler Hicri takvime göre belirlenir.

Hicri takvim, Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicretini (göç) başlangıç yılı (1.yıl) kabul eden ve ayın dünya çevresinde dolanımını temel alan bir takvim sistemidir. Hicri takvimde 12 ay bulunur. Bunlar; Muharrem, Safer, Rebiülevvel, Rebiülahir, Cemaziyelevvel, Cemaziyelahir, Recep, şaban, Ramazan, şevval, Zilkade, Zilhicce.



Müslümanların kutsal saydığı kandil akşamları şunlardır: Mevlid Kandili (12 Rebiülevvel), Regaib Kandili (Recep ayının ilk Cuma gecesi, Perşembe’yi Cuma’ya bağlayan gece), Miraç Kandili (27 Recep), Beraat Kandili (15 şaban) ve Kadir Gecesi (27 Ramazan).

Mevlid kavramı sözlükte “doğmak, doğum yeri ve doğum zamanı” anlamlarına gelmektedir. Mevlid Arapça’da “ve-le-de” köklü türetilmiş bir kavramdır. Mevlid Kandili, islam dininin peygamberi olan Hz. Muhammed’in doğum gecesidir. Hicrî Rebiülevvel ayının 10 ikinci gecesidir.

Recep ayının ilk perşembeyi cumaya bağlayan gecesi Regaib Kandilidir. Regaib, “pek çok ihsan” manasına gelen “Ragibe” kelimesinin çoğuludur. “Reğa-be”, anlatım şekilde, herhangi bir şeyi arzulamak, dilemek, ona karşı meyletmek ve onu elde etmek için çaba harcamak demektir. “Reğib” kelimesi ise, “reğabe”‘den türemiş olan bir isimdir ve kendisine rağbet edilen, arzulanan, talep edilen şey anlamına gelir. sözcük anlamı olarak regaib, “çokça rağbet edilen, nefis, kıymetli, kıymetli, ihsan” manalarına gelmektedir. Bu gecede edilen duaların kabul olacağına, istenenin verileceğine inanılır.

Miraç, yükseğe çıkma anlamındaki sözcüktür. Arapça uruc sözcüğünden türetilmiş olup merdiven anlamına gelmektedir. islam inancında, Hz. Muhammed’in göğe yükselişini anlatım etmek üzere uygulanan bir terim haline gelmiştir.

Miracın tanımı, dini şekilde islam dini peygamberi Muhammed’in o gece Mekke’deki Mescid-i Haram’dan Burak adı verilen at üstünde Kudüs’teki Mescid-i Aksa’ya götürülmesini, miraç ise göğe yükselmesini anlatım eder. şaban ayının 14. gününü 15. gününe bağlayan gecesi Berat gecesidir. Osmanlı imparatorluğu’nda ıı. Selim’den itibaren minarelerde kandil yakılmasıyla kandil adını almıştır.

Berat, Arapça’da temize çıkma manasına gelir. islam inancına göre bu gecenin bereketli bir gece olması itibarı ile mübarek Gece; günahların affı ve kulların temize çıkarılması itibarı ile de Berat Gecesi ve kulların ihsana kavuşmaları sebebi ile de Rahmet Gecesi benzeri adlar da verilmiştir.

ayrıca Berat gecesi, Kur’an-ı Kerim‘in Levh-i Mahfûz’dan Dünya semasına toptan indirildiği gecedir. Kadir Gecesi‘nde ise Peygamber’e ilk kez ve parça parça indirilmeye başladı.

Kandil akşam olduğunda islam’ın ilk zamanlarında var olan bir tane olmayıp, hicrî 3. asırdan (yüzyıl) itibaren kutlanmaya başlanıyor. Osmanlı Devleti padişahı ıı. Selim’den itibaren bu kutlama gün ve gecelerinde, minarelerde kandil yakılmasıyla birlikte kandil adını almıştır.

Kandil gecelerinde camilerin, özellikle minarelerin donatılması, ııı. Murat devrine rastlamaktadır. Mevlit törenleri ise Sultanahmet Camii’nin tarihi ile beraberlik göstermektedir. Kadir Gecesi dışın­daki gecelerin kutsallığı konusu için Kuran’da bilgi yoktur. lakin islam dünyasında bu dini günlerde, küçüklerin büyükleri ziyaretleri, kandilini tebrik adetleri bugünlerde de sürmektedir. Bu gecelerde Kur’an ile birlikte, çoğunlukla Süleyman çelebi’nin Mevlit’i ve ilahiler okunur.

Hayırlı kandiller!..